Reumatoidalne zapalenie stawów

Spis treści:

1. Wstęp

2. Jakie są przyczyny reumatoidalnego zapalenia stawów?

3. Jakie są objawy reumatoidalnego zapalenia stawów?

4. Jakie są czynniki ryzyka rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów?

5. Jak przebiega diagnostyka reumatoidalnego zapalenia stawów?

6. Jakie są metody leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów?

1. Wstęp

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła, postępująca choroba autoimmunologiczna, mogąca prowadzić do niepełnosprawności. Powoduje ona stan zapalny, obrzęk i ból w obrębie stawów oraz innych narządów. Reumatoidalne zapalenie stawów najczęściej najpierw dotyczy dłoni i stóp, ale może objąć praktycznie każdy staw. Zwykle dotyczy tych samych stawów po obu stronach ciała. Do najczęstszych objawów reumatoidalnego zapalenia stawów należy sztywność stawów, która pojawia się głównie rano po wstaniu z łóżka lub po dłuższej bezczynności. Niektóre osoby odczuwają ponadto zmęczenie i ogólne złe samopoczucie. Szacuje się, że reumatoidalne zapalenie stawów dotyczy 1% światowej populacji.

Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą układową, co oznacza, że dotyczy całego organizmu. Choroba rozwija się wskutek nieprawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, który mylnie rozpoznaje tkanki własne organizmu jako obce, które należy zniszczyć. Odpowiedź układu immunologicznego powoduje rozwój stanu zapalnego, który może dotyczyć stawów, płuc, oczu i serca.

2. Jakie są przyczyny reumatoidalnego zapalenia stawów?

Nie ustalono jednoznacznej przyczyny, która prowadzi do nieprawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Uważa się, że czynniki genetyczne mogą odgrywać pewną rolę w rozwoju tej choroby. Podejrzewa się także rolę niektórych bakterii lub wirusów w inicjowaniu odpowiedzi zapalnej. W przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów przeciwciała atakują błonę maziową stawów. W rezultacie rozwija się stan zapalny i pojawia się ból. Stan zapalny prowadzi do pogrubienia błony maziowej. Jeżeli nie zostanie wdrożone leczenie, może dojść do uszkodzenia chrząstki stawowej. Ścięgna i więzadła mogą ulec osłabieniu i rozciągnięciu, a staw traci swój prawidłowy kształt i strukturę.

3. Jakie są objawy reumatoidalnego zapalenia stawów?

Reumatoidalne zapalenie stawów może powodować następujące objawy:

• ból, obrzęk i sztywność więcej niż jednego stawu

• symetryczne zajęcie stawów

• zniekształcenie stawów

• niestabilność podczas chodzenia

• uogólnione złe samopoczucie

• gorączka

• utrata ruchomości

• spadek masy ciała

• osłabienie

Objawy reumatoidalnego zapalenia stawów pojawiają się i znikają. Podczas okresu remisji ustępują całkowicie lub mają niewielkie nasilenie. Podczas rzutu choroby dolegliwości mogą być bardzo silne.

4. Jakie są czynniki ryzyka rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów?

Do czynników zwiększających ryzyko rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów należą:

• wiek 60 lat i powyżej

• płeć żeńska

• nierództwo

• otyłość

• palenie papierosów

5. Jak przebiega diagnostyka reumatoidalnego zapalenia stawów?

W początkowym stadium choroby rozpoznanie reumatoidalnego zapalenia stawów może być trudne, ponieważ schorzenie może przypominać inne choroby. Podczas pierwszej wizyty lekarz reumatolog zbierze dokładny wywiad chorobowy oraz przeprowadzi badanie fizykalne. Może zalecić wykonanie badań dodatkowych, takich jak:

• Poziom CRP, czyli białka C-reaktywnego – podwyższony poziom CRP sugeruje obecność stanu zapalnego w organizmie. Badanie to nie jest specyficzne dla reumatoidalnego zapalenia stawów.

• Morfologia krwi – obniżony poziom erytrocytów często występuje u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

• Poziom RF, czyli czynnika reumatoidalnego – obecność tego przeciwciała może sugerować obecność reumatoidalnego zapalenia stawów, ale nie występuje u wszystkich osób z tą chorobą.

• Poziom anty-CCP, czyli przeciwciał przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi – występują one prawie wyłącznie w reumatoidalnym zapaleniu stawów.

• Zdjęcie RTG – u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów można uwidocznić obrzęk tkanek miękkich, obecność ubytków kostnych, zwężenie szpar stawowych, zniekształcenie stawów.

6. Jakie są metody leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów?

W leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów stosuje się:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne

• kortykosteroidy – zmniejszają ból i stan zapalny oraz spowalniają uszkodzenie stawów. Jeżeli niesteroidowe leki przeciwzapalne nie działają, lekarz może zalecić wstrzyknięcia dostawowe ze sterydów. Zwykle pacjenci bardzo szybko odczuwają ulgę, ale nie można przewidzieć jak długo utrzyma się efekt leku. Kortykosteroidy są stosowane w przypadku silnych objawów i krótkich rzutów choroby. Długoterminowe stosowanie sterydów wiąże się z poważnymi skutkami ubocznymi.

• leki modyfikujące przebieg choroby. Leki z tej grupy mogą spowolnić postęp choroby oraz zapobiec trwałemu uszkodzeniu stawów i innych narządów. Leki modyfikujące przebieg choroby zwykle są przyjmowane do końca życia. Wyróżnia się leki „niebiologiczne” oraz „biologiczne”. Leki te są najbardziej skuteczne w przypadku wczesnych stadiów choroby. Pełne działanie tych leków rozwija się po 4-6 miesiącach. Do niebiologicznych leków z tej grupy należą m.in.: leflunomid, metotreksat, sulfasalazyna, minocyklina, chlorochina. Wyróżnia się kilka typów leków biologicznych, zależnie od ich miejsca działania. W leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów najczęściej stosuje się:

  • adalimumab

  • infliksymab

  • certolizumab

  • etanercept

  • abatacept

  • tocilizumab

  • golimumab

  • rytuksymab.

• terapię zajęciową. Terapia ta ma na celu pomoc w wypracowaniu nowych skutecznych metod wykonywania codziennych czynności. Ma to na celu zmniejszenie obciążenia bolących stawów.

• leczenie operacyjne. Jeżeli leczenie farmaceutyczne i fizjoterapia nie pomagają, lekarz może zalecić leczenie chirurgiczne. Do najczęściej proponowanych zabiegów należą:

  • artroplastyka – polega na zastąpieniu uszkodzonego stawu protezą

  • synowektomia – polega na usunięciu błony maziowej objętej stanem zapalnym

  • atrodeza – polega na trwałym połączeniu kości w celu usztywnienia stawu

Oprócz wymienionych metod leczenia, pomocna może być modyfikacja stylu życia. Podczas okresów remisji, kiedy objawy są minimalne, chory powinien regularnie ćwiczyć fizycznie, by poprawić ogólny stan zdrowia oraz wzmocnić mięśnie wokół stawów. Zaleca się ćwiczenia, które nie obciążają stawów, np. pływanie. Chorzy na reumatoidalne zapalenie stawów powinni także dbać o zdrową dietę, by utrzymywać prawidłową masę ciała.

Jeżeli występują u Ciebie dolegliwości, takie jak: ból, sztywność lub obrzęk stawów, koniecznie skonsultuj się ze specjalistą reumatologiem z naszej placówki.