Hallux - paluch koślawy

Spis treści:

1. Definicja
2. Statystyki
3. Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju halluksa
4. Powikłania związane z halluksem

Definicja:

Paluch koślawy (potocznie halluks / hallux valgus) to inaczej deformacja stawu śródstopno  – paliczkowego. O halluksie mówimy, gdy w wyniku tej deformacji pierwsza kość śródstopia wykrzywia się, kierując się na zewnątrz stopy, duży palec zaś ulega bocznemu odchyleniu w stronę pozostałych palców.

Statystyki:

• Halluksy są chorobą cywilizacyjną - problem ten dotyka do 4% populacji. 
• U połowy pacjentów do deformacji palucha dochodzi jeszcze przed 20 rokiem życia. 
• W większości przypadków (ponad 80 %) paluch koślawy występuje na obu stopach (ale niekoniecznie w tym samym czasie i na takim samym poziomie deformacji).
• Choroba ma charakter dziedziczny w ok. 75% przypadkach.
• Zniekształcenie koślawe palucha i związana z tym deformacja kości śródstopia to schorzenia dotyczące przede wszystkim kobiet. U kobiet deformacja koślawa palucha występuje 9 razy częściej niż u mężczyzn!

Zobacz film, aby dowiedzieć się więcej o leczeniu paluchów koślawych - kliknij tutaj

Czynniki powodujące powstawanie i rozwój palucha koślawego

Paluch koślawy to choroba, która nie bez powodu w znacznej większości dotyka kobiet. Spowodowane jest to budową kobiecych stóp, których układ mięśniowo-więzadłowo-stawowy jest znacznie słabszy. Męskie stopy mają twardsze więzadła, co sprawia że stopa jest bardziej zwarta i odporna na powstawanie deformacji. U mężczyzn występuje też twardszy, czyli mniej ruchomy układ stawowy, dzięki czemu rzadziej są narażeni na deformacje palucha. Delikatna konstrukcja mięśniowo-wiązadłowo-stawowa damskich stóp oznacza wyższe niż w przypadku mężczyzn ryzyko powstawania halluksów. 

Zniekształcenia dużego palca stopy i związana z tym deformacja kości stopy często są spowodowane również niewłaściwie dobranym obuwiem. Za wąskie, za ciasne buty na wysokim obcasie obciążają przednią część stopy, czego skutkiem jest poszerzenie przodostopia i obniżenie poprzecznego łuku stopy. Natomiast wąski nosek obuwia ustawia palce stopy, szczególnie paluch, w nieprawidłowej pozycji, ponieważ zwiększa się nacisk na palucha, co może prowadzić do powstania przewlekłego stanu zapalnego. Trzeba pamiętać ze nie tylko noszone obuwie wpływa na powstawanie palucha koślawego. Istotne są inne czynniki takie wiek, praca i inne choroby. 

Istotny wpływ na powstawanie halluksów mają też uwarunkowania genetyczne. Najlepszym dowodem na to, jest fakt że halluksy powstają nawet u młodych kobiet, które praktycznie nie chodziły w wysokich obcasach. Około 75% przypadków halluksów ma właśnie charakter dziedziczny, głównie ze strony matki. Dlatego, gdy przypadki palucha koślawego wystąpiły wcześniej w rodzinie, kobiety powinny szczególnie ostrożnie dobierać obuwie, aby nie zwiększać zagrożenia deformacją. Istotne jest również szczególne zapobieganie płaskostopiu w okresie dzieciństwa.

Halluksy często powstają u osób wykonujących pracę na stojąco, gdy stopy są przewlekle narażone na nadmierne obciążenie i ucisk.

Nie tylko budowa stopy, niewłaściwe obuwie czy geny mogą wpływać na koślawość palucha. Dopiero jednoczesne występowanie kilku niekorzystnych czynników (płeć, obuwie, rodzinne występowanie i innych niżej wymienionych) prowadzi do tego rodzaju deformacji. 

Wśród kolejnych czynników sprzyjających rozwojowi palucha koślawego występuje też:

• nieprawidłowa biomechanika pierwszego promienia stopy
• nadmierna długość palucha - tzw. stopa egipska
• urazy
• nadwaga
• płaskostopie
• reumatoidalne zapalenie stawów i inne choroby układowe
• mało aktywny tryb życia
• hipermobilność (nadmierna ruchomość stawów) pierwszej kości śródstopia, która jest przyczyną ok. 5 % przypadków paluchów koślawych
• nadmierna długość palucha
• uszkodzenie ścięgna Achillesa
• amputacja palca drugiego

Nie lekceważ palucha koślawego!

Trzeba pamiętać że halluksy nie są tylko problemem kosmetycznym. Nie leczone paluchy koślawe mogą spowodować dodatkowe dolegliwości, wynikające ze stopnia deformacji i czasu ich trwania. Bolący paluch koślawy, nie poddany leczeniu może doprowadzić do poważnych dolegliwości z chodzeniem. Warto pamiętać, że zniekształcenia zmieniają biomechanikę stopy. W przypadku halluksa, występuje często nierównomierny rozkład ciężaru ciała, a paluch nie jest silnym podparciem w czasie chodu przez co mięśnie i struktura stabilizująca stopę są mniej wytrzymałe.

Powikłania wynikające z postępującego zniekształcenia koślawego palucha:

Pojawienie się miejscowego stanu zapalnego to jeden z częstszych powodów dlaczego halluksy są bolesne. Zapaleniu może towarzyszyć zaczerwienienie, pieczenie, a także obrzęk i ból na wysokości stawu śródstopnego lub ból palucha. 

Postępujący charakter choroby może doprowadzić do dodatkowych zmian w obrębie stopy takich jak: palce szponiaste, palce młotkowate, metatarsalgia (dolegliwości bólowe w śródstopiu). 

Deformacja może powodować też zmiany sposobu chodzenia i ból w stawach kolanowych, a nawet w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa.

Dodatkowo postępująca deformacja stopy objawiająca się paluchem koślawym może prowadzić do płaskostopia poprzecznego. Płaskostopie może wystąpić ponieważ ciężar ciała który działa na zdeformowaną stopę jest rozłożony nierównomiernie - obciążone zostaje przodostopie. Dodatkowo II palec stopy unosi się i nachodzi na skrzywiony w jego stronę paluch. Stopa traci swoją prawidłową budowę – efektem obniżony łuk poprzeczny stopy a w końcu jego całkowity zanik. 

Dodatkowo, wraz z postępującym zniekształceniem koślawym palucha na podeszwie stopy mogą się pojawić bolesne modzele, będące efektem przeciążenia i ucisku zdeformowanych kości.

Paluch koślawy, w związku z towarzyszącymi mu innymi deformacjami stopy, zmianami w jej prawidłowym funkcjonowaniu i objawami ze strony innych palców, nie jest pojedynczą wadą ale całym zespołem zniekształceń przodostopia. Obecnie istnieje wiele metod leczniczych, dzięki którym dolegliwości bólowe mogą ustąpić, a stopa może odzyskać prawidłowy kształt i funkcje.

Halluxy leczenie

Szczegółowe informacje na temat dostępnych metod leczenia halluksów znajdują się w zakładce:  Korekcja halluksów